مقدمه :
ای کاش قامت رعنای انسان با ساطور سیاست و قدرت شقه نمی شد و اصل موهوم ، بی اساس جدایی حساب زن از مرد که هر دو در انسانیت مشترکند و عنصر خانواده بزرگ بشری بشمار می روند ، به وجود نمی آمد .
چقدر خوب بود که در همه ادوار تاریخ تمامیت انسان مدنظر متخصصین و کاوشگران مسایل انسانی قرار می گرفت و هویت یگانه زن و مرد به استناد ویژگی های خاص هر یک که مکمل دیگری است ، مجزا و متمایز نمی گردید . بشریت متاسفانه تصویر غم انگیز این تمایز و تشخص را که منتسب به سیاست و قدرت است همواره در آینه خاطرات خود داشته و دارد و آثار شوم آن ، تاریخ را انباشته است . این روند نادرست ، بر بستر قرون و اعصار جریان یافته و در ذهن نسل های بشر بعد رسوخ کرده و کار به جایی رسیده که بانوان خود این اصل را مسلم گرفته اند .
البته روشن است که هر گونه تمایز و تشخص در هویت انسانی زن و مرد ، از هر اندیشه ای تراویده یا دست آورد هر تحقیق و پژوهشی باشد در بینش الهی اسلام انحراف از فطرت انسانی محسوب میشود و منفور و مطرود است چه اینکه اسلام برای زن و مرد هویت انسانی یگانه قایل است و آن را در همه تعلیمات خود مورد تاکید قرار می دهد . پرتو تابناک این حقیقت در جای جای کتاب مجید که سرچشمه معارف اسلامی است، به چشم می خورد . از جمله آیه شریف 13 در سوره حجرات است :
" یا ایها الناس اناخلقناکم من ذکر و انثی و جعلناکم شعوباً و قبائل لتعارفوا ان اکرمکم عندالله اتقیکم ان الله علیم خبیر "
کلمه " الناس " در قرآن بر نوع بشر بدون هیچ تفاوتی میان زن و مرد به کار رفته است . همان طور که مشاهده میشود مخاطب این آیه همه مردم است و اصلاً تمایز بین مرد و زن وجود ندارد .
از نظر اسلام تنها وجه تمایز مرد و زن به نحوه ی حضور آن ها در اجتماع مربوط است که با توجه به توانایی ها و خصوصیات جسمی و روانی بانوان می باید به این تمایزات توجه نمود . یکی از این وجوه تمایز به نوع پوشش زن بستگی دارد که در اسلام از آن به عنوان "حجاب" یاد میشود . در این مقاله مختصر برانیم تا درباره این مقوله ارجمند نکاتی را یادآور شویم .
واژه حجاب
کلمه حجاب هم به معنی پوشیدن است و هم به معنی پرده و حاجب به کار می رود این کلمه از آن جهت مفهوم پوشش می دهد که پرده وسیله پوشش است و شاید بتوان گفت بر حسب اصل لغت هر پوششی حجاب نیست ، آن پوششی حجاب نامیده می شود که از طریق پشت واقع شدن صورت می گیرد ."حتی توازت بالحجاب " یعنی تا آن وقتی که خورشید در پشت پرده مخفی شد . پرده حاجز میان قلب و شکم را حجاب می نامند .
در دستوری که امیرالمومنین (ع) به مالک اشتر نوشته است ، می فرماید :
"فلا تطو لن احتجابک عن رعیتک"
یعنی در میان مردم باش . کمتر خود را در اندرون خانه خود از مردم پنهان کن . حاجب و دربان تو را از مردم جدا نکند ، بلکه خودت را در معرض ملاقات و تماس مردم قرار بده تا ضعیفان و بیچارگان بتوانند نیازمندی ها و شکایات خود را به گوش تو برسانند و تو نیز از جریان امور بی اطلاع نمانی .
فلسفه حجاب
فلسفه حجاب از مسایل مهمی است که آگاهی از آن می تواند یکی از پایه های تحقق فرهنگ پوشش اسلامی گردد و به آن عمق و معنا می بخشد زیرا به این سوال مهم بانوان که " چرا باید با حجاب باشیم " پاسخ می دهد . پوشش دینی از فلسفه های متعددی برخوردار است که به طور مستقل مورد بررسی قرار می گیرند .
الف) ارزش والای زن :
زن از دیدگاه اسلام دارای شخصیتی شایسته و رسالت و موقعیتی الهی است که می تواند مدارج کمال را طی کرده و به مراتب عالی انسانیت بار یابد و مصداق تحقق فلسفه خلقت یعنی خلیفه خدا گردد . وجود زن زینت بخش آفرینش انسان است . اصلاح جامعه در گرو تقوای زن و محیط خانواده ، کلاس درس اوست و بر همین اساس زن مربی بشر است و می تواند با تربیت فرزندی امتی را رهایی بخشد .
خانم " دولان " استاد مسلمان انگلیسی زبان در ایران می گوید : من به عنوان کسی که در کشور غربی زندگی کردم ، می فهمم که فلسفه حجاب چیست ؟
وجود حجاب باعث می شود که زن ارزش خود را از حد یک کالای تجاری و یا وسیله ای برای بهره دهی بیشتر بالا ببرد و هم خود برای خویش ارزش قایل باشد و هم جامعه را وادار به احترام کند . زن اگر موقعیت خود را در نظام آفرینش بیابد حقیقت ارزش خود را درک کند بداند از کجا آمده است . در کجا قرار دارد و به کجا می رود ، از پوشش دینی به عنوان یک نیاز جدی خود بهره می گیرد و هرگز جامعه را در صحنه نمایش تن و تحرکات جنسی قرار نمی دهد . این گوهر آفرینش ! زن چه نیکو مقامی دارد که فاطمه از افق او تجلی کرد و مریم و زینب ازآسمان او درخشیدند و آسیه و خدیجه از هستی او طلوع کردند .
پس گوهر وجود خود را به صدف حجاب زینت بخش حجاب اسلامی از جلوه های زیبای بندگی است .
ب) امنیت و آرامش زن :
نفس آدمی دریایی از تمایلات و خواسته های اوست که مهم ترین آن ها به خوراکی ها ، امور جنسی و مال و جاه مربوط می شود و بدون شک بالاترین خواسته های مردان تمایل جنسی زن است .
ارائه زیبایی ها و مواضع بدن زن ، به شهوت و طمع مردان دامن می زند و آنها را به یک کانون جدی خطر مبدل می سازد که به سلب امنیت و آرامش زن منتهی می گردد . آن چه می تواند از این نا امنی پیشگیری کند ، پوشیدگی زن از چشم های گرسنه نامحرمان است که با حجاب کامل اسلامی عملی خواهد شد .
ج) تحکیم خانواده :
بر اساس محبت ، صمیمیت ، انس ، وحدت و یک دلی همسران محکم می شود و آن چه سستی این پایه های عظیم را رقم می زند خودنمایی دختران و حضور در اجتماع است .
پی نوشت
مساله حجاب، استاد مرتضی مطهری
پوشش زن در اسلام ، محسن قرائتی
تحلیل نو و عملی از حجاب ، محمد رضا اکبری |
